Ondernemersvertrouwen in Nederland daalt opnieuw: somberheid overheerst

Nederlandse ondernemers zien de economische toekomst steeds somberder in. In april 2025 daalde het ondernemersvertrouwen voor het tweede kwartaal op rij naar -7,5, ver onder het langetermijngemiddelde van -3,7 sinds 2012.

Dreigende Amerikaanse importheffingen op de Europese Unie en toenemende onzekerheid drukken zwaar op sectoren zoals de groothandel en zakelijke dienstverlening.

Toch blijven exporteurs optimistisch over hun buitenlandse omzet, en vinden bedrijven makkelijker personeel. Wat verklaart deze tegenstellingen, en hoe navigeren ondernemers door deze turbulente tijden?

Een dalend vertrouwen in cijfers

De Conjunctuurenquête Nederland, uitgevoerd in april 2025 door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), de Kamer van Koophandel (KVK), het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB), MKB-Nederland en VNO-NCW, toont een daling van het ondernemersvertrouwen naar -7,5.

Dit is een lichte verslechtering tegenover januari 2025 (-5,4) en ligt ruim onder het gemiddelde van -3,7 sinds de metingen begonnen in 2012. Het markeert het tweede kwartaal op rij waarin ondernemers pessimistischer worden.

De enquête meet drie indicatoren:

• Ondernemersvertrouwen: -7,5 (saldo van positieve en negatieve antwoorden).
• Ontwikkeling economisch klimaat afgelopen kwartaal: -6,9 (versus -8,4 in januari).
• Verwachting economisch klimaat lopend kwartaal: -8,1 (versus -2,4 in januari).

Hoewel ondernemers iets minder negatief zijn over het afgelopen kwartaal, zijn hun verwachtingen voor de toekomst aanzienlijk verslechterd.

Sectoren onder druk

Het CBS analyseert het vertrouwen per bedrijfstak. De groothandel en handelsbemiddeling kenden de sterkste daling, van -3,2 in januari naar -12,2 in april.

Ook de zakelijke dienstverlening zag een ommekeer: het vertrouwen ging van een positieve +3,2 naar een negatieve -4,1. Andere sectoren, zoals de industrie (-8,6) en de bouwnijverheid (-8,4), kampen eveneens met een verslechterd sentiment.

Daarentegen steeg het vertrouwen in zes sectoren. De informatie- en communicatiesector is de enige met een licht positief cijfer (+1,2, tegenover -1,6 in januari). De landbouw, bosbouw en visserij (-11,3) en de horeca (-12,3) verbeterden het meest, maar blijven, samen met vervoer en opslag (-12,0) en de groothandel, de meest pessimistische sectoren.

Ondernemersvertrouwen per bedrijfstak (april 2025 vs. januari 2025):

• Totaal (excl. financiële en nutsbedrijven): -7,5 (was -5,4).
• Informatie en communicatie: +1,2 (was -1,6).
• Verhuur en handel van onroerend goed: -1,1 (was -1,0).
• Cultuur, sport en recreatie: -2,8 (was -5,5).
• Zakelijke dienstverlening: -4,1 (was +3,2).
• Detailhandel (excl. auto’s): -4,4 (was -7,8).
• Bouwnijverheid: -8,4 (was -5,0).
• Industrie: -8,6 (was -6,2).
• Autohandel en -reparatie: -8,8 (was -12,5).
• Landbouw, bosbouw en visserij: -11,3 (was -18,6).
• Vervoer en opslag: -12,0 (was -8,3).
• Groothandel en handelsbemiddeling: -12,2 (was -3,2).
• Horeca: -12,3 (was -17,9).

Internationale handel: Dreiging en optimisme

De dreiging van Amerikaanse importheffingen op de EU voedt de economische onzekerheid, vooral in exportafhankelijke sectoren. Desondanks blijven exporterende bedrijven optimistisch over hun buitenlandse omzet. Het oordeel over buitenlandse omzet, een gemiddelde van de omzet in het afgelopen kwartaal en de verwachtingen voor het lopende kwartaal, is in de meeste sectoren positief.

De groothandel en handelsbemiddeling scoren het hoogst, met een saldo van 18 procent positieve antwoorden, een sterke stijging vergeleken met een jaar eerder. Ook in de industrie, informatie en communicatie, en zakelijke dienstverlening zijn bedrijven positiever. Alleen in de landbouw, bosbouw en visserij daalde het sentiment.

De vervoer- en opslagsector is de enige met een negatief saldo (-3 procent). De industrie, die een sleutelrol speelt in de Nederlandse export, blijft een belangrijke motor.

De rol van crypto en blockchain in economische onzekerheid

Te midden van het dalende ondernemersvertrouwen onderzoeken sommige Nederlandse bedrijven cryptocurrencies en blockchaintechnologie als mogelijke buffers tegen economische onzekerheid.

De volatiliteit van wereldmarkten, verergerd door dreigingen zoals Amerikaanse importheffingen, spoort exporteurs en technologiegedreven sectoren, zoals informatie en communicatie, aan om gedecentraliseerde financiële (DeFi) oplossingen te verkennen voor grensoverschrijdende transacties.

Blockchain’s veilige, transparante grootboeksysteem biedt bedrijven in de groothandel en handelsbemiddeling een alternatief voor traditionele financiering van de toeleveringsketen, wat risico’s van handelsverstoringen kan verminderen.

Hoewel adoptie nog in de beginfase staat en slechts een kleine groep bedrijven deze technologieën integreert, kan het optimisme in de informatie- en communicatiesector (+1,2) deels voortkomen uit vroege experimenten met blockchain, wat wijst op een voorzichtige, maar groeiende interesse in digitale valuta als bescherming tegen economische tegenwind.

Personeelstekorten nemen af

Een lichtpunt is de afname van personeelstekorten. In april 2025 noemt 33,9 procent van de ondernemers een tekort aan arbeidskrachten als de grootste belemmering, een daling vergeleken met 44,4 procent in januari 2023.

Tegelijkertijd groeit het aandeel bedrijven zonder belemmeringen: van 27,1 procent in januari 2023 naar 36 procent in april 2025. Deze groep is nu groter dan de groep die kampt met personeelstekorten.

Andere belemmeringen blijven stabiel:

• Onvoldoende vraag: 18,8 procent.
• Financiële beperkingen: 9,9 procent (licht gestegen).
• Tekort aan productiemiddelen: 8,2 procent.
• Belangrijkste belemmeringen (april 2025 vs. januari 2023):
• Geen belemmeringen: 36,0% (was 27,1%).
• Tekort aan arbeidskrachten: 33,9% (was 44,4%).
• Onvoldoende vraag: 18,8% (was 15,0%).
• Financiële beperkingen: 9,9% (was 8,4%).
• Tekort aan productiemiddelen: 8,2% (was 16,1%).

Historisch perspectief

Het vertrouwen schommelt al jaren. In juli 2021 piekte het op +13,3, gedreven door herstel na de pandemie. Het dieptepunt volgde in oktober 2022 (-20,8), toen inflatie en geopolitieke spanningen de economie troffen.

Sindsdien fluctueert het vertrouwen rond het gemiddelde van -3,7, maar de huidige -7,5 markeert een duidelijke terugval.

Ondernemersvertrouwen door de jaren heen:

• 2021 (jan): -11,1 | (jul): +13,3 | (okt): +14,0.
• 2022 (apr): -7,3 | (okt): -20,8.
• 2023 (jan): -12,2 | (apr): -6,5.
• 2024 (jan): -7,1 | (apr): -5,8 | (okt): -3,2.
• 2025 (jan): -5,4 | (apr): -7,5.

Wat is de beste manier om verder te gaan?

Het Nederlandse ondernemersvertrouwen staat onder druk. Met een score van -7,5 in april 2025, gedreven door dreigende Amerikaanse importheffingen en een verslechterd economisch klimaat, kampen vooral de groothandel en zakelijke dienstverlening met pessimisme.

Toch zijn er lichtpunten: exporteurs blijven optimistisch over buitenlandse omzet, en personeelstekorten nemen af, waardoor 36 procent van de bedrijven geen belemmeringen ervaart.

Deze tegenstellingen tonen de veerkracht van Nederlandse ondernemers, maar ook de dringende behoefte aan stabiliteit in de internationale handel. De komende kwartalen zullen bepalen of het vertrouwen herstelt of verder daalt.

Dutch Blockchain Week - Grootste Web3 event van Nederland

Dutch Blockchain Week - Grootste Web3 event van Nederland

• Dutch Blockchain Week 2025: 19-25 mei in Amsterdam.
• Sprekers: Europese Commissie, BitMEX, Tether, ABN Amro, DNB.
• Bitcoinmagazine.nl: Hoofdmediapartner met exclusieve updates.
• Koop je DBW friend ticket met maar liefst 30% korting!

Nu 30% korting als DBW friend!

Geef een reactie