Column Herman Nekkers: Non-informatie en schijntransparantie bij blockchainproject Albert Heijn

Column Herman Nekkers – Sinds september kun je bij Albert Heijn sinaasappelsap kopen waarvan de productieketen transparant is gemaakt door middel van blockchaintechnologie. Toe maar, dat klinkt interessesant. Als volger van real-lifetoepassingen toog ik naar de Appie om een fles te kopen en eens te onderzoeken wat het allemaal betekent.

Albert Heijn en blockchain

Naast Albert Heijn zijn sapleverancier Refresco en de Braziliaanse sinaasappelteler LDC Juice partners in de keten. Er wordt gebruik gemaakt van de SIM Powerchain, een gesloten blockchainoplossing voor de supply chain. Met een gelikt filmpje wordt de consument duidelijk gemaakt dat er iets heel bijzonders aan de hand is. De keten maakt niet alleen inzichtelijk wat er met de producten gebeurt, vanaf de plantage tot het schap in de winkel. Ook wordt duidelijk gemaakt dat de arbeidsomstandigheden van de plukkers dik in orde is.

Koop gemakkelijk en snel Bitcoin bij Bitvavo. Ga aan de slag en betaal geen handelskosten voor je eerste aankoop tot €1.000 !

Het is wat zoeken, maar ik beland op de website van Albert Heijn. Ik vul het nummer van mijn product in (1747279) en dan zie ik het volgende (try this at home). Een overzicht van de verschillende plantages waar de sinaasappels vandaan komen inclusief oogstperiode. Dit varieert van acht maanden tot één dag.

Wanneer en waar mijn sinaasappels geplukt zijn is onduidelijk.

Transparant voor de consument?

Het persproces van mijn sap is verdeeld over twee fabrieken (MTO en BDO, zie onderstaande afbeelding 1), waarbij MTO er een dag over doet (24 juli) en BDO bijna acht maanden (3 dec-29 jul). Daarna volgt de havenopslag van 14 augustus tot 17 augustus. Wat er tussen het persen en de havenopslag is gebeurd wordt aan de fantasie van de consument overgelaten. Vervolgens slaan we gewoon weer zes dagen over, want pas op 23 augustus vertrekt de boot richting Gent. Wederom een gat in de keten dus.

Als ik het goed begrijp, is LDC Juice op dit punt in de keten nog steeds eigenaar van het sap. Na de haven verdwijnt het in een zwart gat om op 19 september weer op te duiken bij de firma Refresco. Hier wordt een aantal testen uitgevoerd en water en vitamine C toegevoegd. Vervolgens wordt mijn fles gevuld. Ik hoop maar dat het klopt, want op neutrale manier controleren kan ik het nergens. Na anderhalve maand radiostilte komt mijn fles op 1 november opeens weer boven water in het distributiecentrum van Albert Heijn. Hier blijft het tot 26 november. Op vrijdag 30 november trek ik mijn fles uit het rek van de supermarkt.

Arbeidsomstandigheden

De keten is nu transparant volgens de deelnemers van de keten. Wat hebben wij als consument hier nu aan? De informatie roept vragen op, er zitten gaten in de tijd, informatie over testresultaten ontbreekt, informatie over de omstandigheden tijdens de reis ontbreekt, informatie over het verblijf in de diverse opslagplaatsen ontbreekt. Ik kan nog wel even doorgaan. En het belangrijkste, het is niet transparant. We zijn nog steeds afhankelijk van de info die de keten met ons wil delen. Je kan er alles van zeggen, maar niet dat het iets met blockchain te maken heeft.

Dan nog de arbeidsomstandigheden. De website vermeldt dat deze Rainforest Alliance gecertificeerd zijn. Allemaal leuk en aardig, maar het betekent dat ik weer op een derde partij moet vertrouwen. De consumenten mogen een like geven aan de plukkers, Like2Farmer heet dat. “Wij zullen al jullie persoonlijke berichten, foto’s en likes verzamelen en rechtstreeks doorgeven aan de plukkers in Brazilië”, staat op de website te lezen. “Zij zitten elke ochtend in de bus die hen naar de plantages brengt. In deze bus bekijken zij elke dag een video over de veiligheidsvoorschriften op de plantages. Om jullie waardering over te brengen, voegen wij alle berichten en foto’s samen tot een speciale video die we toevoegen aan de veiligheidsvideo van de plukkers.”

Echte transparantie is nog mijlenver

Ja, ja. Iets zegt me dat een hele negatieve reactie niet bij de plukkers terechtkomt. Waarom kan ik ze niet rechtstreeks een berichtje sturen? En waarom mogen die plukkers geen like of dislike plaatsen op de blockchain na hun werkdag? Peer-to-peer weet je wel. Dan weet ik hoe ze hun werk ervaren en hoef ik ook niet meer te vertrouwen op Rainforest Alliance, waarvan ik de goede bedoelingen ook maar moet raden.

Vind ik het dan helemaal niks? Nou ja, dat gaat me ook weer te ver. Blockchain staat nog maar in de babyschoenen. Of dit in de goede richting is laat ik in het midden, maar een eerste stapje is het wel. Om ervan te leren is het een goede zet, ik ben echter bang dat de ketenpartners het zeer serieus nemen. Het gevaar is natuurlijk dat de onwetende consument gaat denken “is dit nou blockchain?” We zullen ze moeten helpen om uit te leggen dat dit niet de richting is die we op willen. En de ketenpartners moeten snappen dat echte transparantie is nog mijlenver weg is.

Eerdere columns van Herman Nekkers:

Over Herman Nekkers

Na 30 jaar ING de overstap gemaakt naar zelfstandig blockchainondernemer, hoe groot is die stap nou? Vooral de gevolgen voor de maatschappij doet mijn bloed sneller stromen. Om diezelfde reden grote belangstelling voor andere technologische ontwikkelingen als AI, 3d-printing, IoT etc etc. Sinds 1 oktober 2018 eigenaar van advies- en trainingsbureau Fedaia Blockchain. Tevens enthousiast fietser, zoals de naam van mijn bedrijf al suggereert. Stuur reacties naar het volgende emailadres: [email protected].

Inschrijven nieuwsbrief