Passend onderwijs in Nederland in crisis: overbelaste leraren, groeiende thuiszitters en blockchain als oplossing

Het Nederlandse passend onderwijs verkeert in een diepe crisis. Leraren bezwijken onder ongekende werkdruk, wachtlijsten voor speciaal onderwijs groeien, en tienduizenden kinderen zitten thuis zonder les.

Staatssecretaris Mariëlle Paul erkent dat het systeem hapert, terwijl Thijs Roovers, voorzitter van de Algemene Onderwijsbond (AOb), pleit voor een grondige herziening.

Kan een onverwachte technologie zoals blockchain, bekend van Bitcoin, uitkomst bieden door bureaucratie te verminderen en transparantie te vergroten?

Een Systeem in Nood

Elf jaar na de invoering van passend onderwijs in 2014 is de situatie alarmerend. Dit systeem, ontworpen om elke leerling passende ondersteuning te bieden, kan de groeiende vraag naar extra zorg niet aan.

In een recente rapportage aan de Tweede Kamer stelt staatssecretaris Mariëlle Paul: “Het huidige systeem is niet altijd toereikend.” Maatregelen uit het verleden hebben te weinig opgeleverd, en de problemen stapelen zich op.

Thijs Roovers, voorzitter van de AOb, noemt de situatie “ernstig, maar niet verrassend”. “Leraren raken overbelast, en de bureaucratie maakt alles erger,” zegt hij. Volgens Roovers is passend onderwijs niet alleen een praktisch probleem, maar een structurele crisis die vraagt om radicale verandering.

Overbelaste Leraren

Een onderzoek onder leraren, uitgevoerd in de zomer van 2024, bevestigt de zorgen. Docenten melden een ongekende werkdruk door de toename van leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften. Grote klassen, een tekort aan collega’s en lange wachttijden in de zorgketen maken het bieden van passend onderwijs vrijwel onmogelijk.

“We proberen zorg en onderwijs te combineren, maar de grenzen zijn bereikt,” vertelt een leraar anoniem in het rapport.

Deze overbelasting schaadt niet alleen leraren, maar ook leerlingen. Kinderen zonder extra behoeften krijgen minder aandacht, wat hun leerprestaties ondermijnt. Daarnaast veroorzaakt de bureaucratie rond aanvragen voor gespecialiseerd onderwijs vertragingen, waardoor sommige kinderen maanden zonder passende plek zitten.

Wachtlijsten en Thuiszitters

De crisis wordt verergerd door lange wachtlijsten bij scholen voor speciaal onderwijs. Sommige leerlingen wachten meer dan zes maanden op een plek. Tegelijkertijd groeit het aantal thuiszitters – jongeren die tijdelijk of langdurig geen onderwijs volgen.

Officiële cijfers spreken van 20.000 thuiszitters, maar oudervereniging Balans schat dat dit aantal bijna 70.000 bedraagt. “Dit is een stille ramp”, zegt een woordvoerder van Balans. “Duizenden kinderen vallen buiten de boot.”

Blockchain: Een Innovatieve Kans

Te midden van deze chaos biedt blockchain, de technologie achter Bitcoin, een onverwachte oplossing. Blockchain maakt gedecentraliseerde, transparante gegevensuitwisseling mogelijk. In het onderwijs kan het processen rond passend onderwijs stroomlijnen, zoals het veilig delen van leerlingdossiers tussen scholen en zorginstellingen. Dit zou bureaucratie verminderen, wachttijden verkorten en regionale ongelijkheden aanpakken.

Blockchain kan vertrouwen en snelheid brengen in een systeem dat verstikt in papierwerk. Door financieringsstromen voor passend onderwijs op een blockchain te registreren, wordt duidelijk waar geld naartoe gaat en waar tekorten ontstaan. Dit sluit aan bij Pauls streven naar een eerlijker verdeeld onderwijsaanbod.

Toch is blockchain geen tovermiddel. Implementatie vereist investeringen in technologie en training, en privacy van leerlinggegevens moet streng worden beschermd. Desondanks biedt het een kans om het vertrouwen in passend onderwijs te herstellen.

Overheidsplannen

Staatssecretaris Paul zoekt naar oplossingen binnen het huidige systeem. Ze overweegt de 151 regionale samenwerkingsverbanden, verantwoordelijk voor passend onderwijs, te herstructureren. “Goede ondersteuning mag niet afhangen van je woonplaats”, zegt ze. Paul wil een gelijkmatiger verdeeld aanbod van zorg en onderwijs.

Daarnaast pleit ze voor multidisciplinaire teams op scholen, met experts zoals psychologen en zorgcoördinatoren, om leraren te ontlasten. Dit idee wordt gesteund door de AOb, die het ziet als een manier om expertise binnen scholen te versterken. Ook wil Paul de opleiding en begeleiding van beginnende leraren verbeteren, zodat ze beter voorbereid zijn op de uitdagingen van passend onderwijs.

Roovers steunt deze plannen, maar vindt ze ontoereikend. “Met 151 organisaties voor passend onderwijs is het systeem onwerkbaar”, zegt hij. Hij pleit voor een eenvoudiger netwerk waarin de school en de leraar centraal staan.

Een Roep om Hervorming

Ondanks de voorgestelde maatregelen waarschuwt Roovers dat zonder fundamentele herziening de problemen zullen aanhouden.

“We moeten terug naar de kern: goed onderwijs voor elke leerling, met leraren die de tijd en middelen hebben,” zegt hij. Dit vraagt om kleinere klassen, meer investeringen en een einde aan de bureaucratie die het systeem verstikt.

Blockchain kan helpen door processen te versnellen en transparantie te vergroten, maar succes hangt af van politieke moed en samenwerking. Zonder deze elementen blijft passend onderwijs een onvervulde belofte.

Hoe moeten we verder?

Passend onderwijs in Nederland staat op een keerpunt. Overbelaste leraren, lange wachtlijsten en een geschatte 70.000 thuiszitters tonen de urgentie van verandering. Staatssecretaris Mariëlle Paul en AOb-voorzitter Thijs Roovers erkennen de crisis, maar hun oplossingen – zoals multidisciplinaire teams en herstructurering van samenwerkingsverbanden – zijn nog niet voldoende.

Blockchain biedt een innovatieve kans om bureaucratie te verminderen en vertrouwen te herstellen, maar vereist gedurfde actie. Alleen met structurele hervormingen, technologische vernieuwing en meer middelen kan passend onderwijs zijn belofte waarmaken: een eerlijke kans voor elke leerling.

Dutch Blockchain Week - Grootste Web3 event van Nederland

Dutch Blockchain Week - Grootste Web3 event van Nederland

• Dutch Blockchain Week 2025: 19-25 mei in Amsterdam.
• Sprekers: Europese Commissie, BitMEX, Tether, ABN Amro, DNB.
• Bitcoinmagazine.nl: Hoofdmediapartner met exclusieve updates.
• Koop je DBW friend ticket met maar liefst 30% korting!

Nu 30% korting als DBW friend!

Geef een reactie