Column: Geld, wat is het eigenlijk?
Bitcoin, als iemand erachter komt dat je er iets mee doet, dan gaan de oogjes glimmen. Glimmen van jaloezie of glimmen van: nu gaan wij eens even een stevige discussie hebben jongetje! Of ze zeggen dat ze er niets van snappen en er niets mee te maken willen hebben om twee seconden later toch nog eens met een schuin hoofd naar je te kijken: “Zeg, maar toch hè, waarom vind jíj het dan eigenlijk interessant?”
Niemand blijkt uiteindelijk ongevoelig voor het slijk der aarde, het ding waar je niet over praat. Tenminste, dat laatste was lang ’s lands gulden regel. Zelfs als bitcoin roemloos ten onder zou gaan, ook dan heeft het gezorgd voor een ander denken over geld en waarde. Helemaal mooi zou het zijn als het ook nog laat nadenken over zaken als recht, privacy en in wat voor wereld we eigenlijk in willen leven, in die wereld met die inmiddels onvermijdelijke parallelle elektronische variant.
Met bitcoin bezig zijn kan heel wat achterliggende ‘oorzaken’ hebben, maar niemand ontkomt eraan te erkennen dat er een financiële component aanzit. Het was voor mij wel het laatste waar ik mee geassocieerd wilde worden. Ik was ermee bezig om de techniek. De achterliggende technologie. Dat we vroeger, in 2015, vrolijk bier drinken met vers gekochte bitcoins om die vervolgens allemaal in een avond op te maken en nooit meer aan te vullen, tja, dat is achteraf gezien jammer. En natuurlijk toch ook niet, want we hebben er veel plezier van gehad en we waren er in ieder geval mee bezig.
Dat laatste leidt direct naar het grootste kritiekpunt van velen over zaken die, als het goed is, over lange tijd meer waard worden. Je wil het niet meer uitgeven want misschien ooit… Sommigen beweren dat het een duurzamere wereld op zou leveren, want mensen zouden minder snel geneigd zijn even iets vervangends te kopen. Dat zou dan weer leiden tot minder uitgaven en dus minder inkomsten en dus minder omzet en dus minder werk en dus minder geld, etc. Althans, dat is een scenario.
Aan de andere kant kun je ook een scenario bedenken voor constant bijdrukken van geld. Dat dit verhaal ook een stuk genuanceerder ligt dan sommige actieve twitteraars je willen laten geloven, zal ook niet verbazen.
Zonder nu verschillende economische scholen te bespreken: bitcoin laat je over geld denken. En over hoe je dat geld beheert. Zelf? Door een andere entiteit? En als je dat dan zelf doet, hoe? Hoe werkt het eigenlijk met nalatenschap? Belastingen? Dat laatste is in Nederland gelukkig heel duidelijk voor de hodlers: box 3, gewoon omgerekend in eurootjes op 1 januari van het jaar van opgave. En voor de hele oude hodlers: Mt Gox! Ga er even naartoe voor 6 oktober en vul daar iets in. Maar dat even terzijde.
Terugkomend bij de vraag van die vriendelijke ongeïnteresseerde vriend: bitcoin is interessant omdat het je dwingt heel veel dingen opnieuw te onderzoeken. Dat begint al bij: hoe sla ik het op? Dezelfde vragen die mensen al duizenden jaren hebben bij fysieke muntjes of gewoon baren goud of zilver: stop ik het in de grond? Een kluis? Pot ik het ergens op bij een vertrouwde derde partij? Maken we er een onderpand voor een kredietsysteem van?
Tempels schijnen vaak gebruikt te zijn om het onderpand te stallen. De hele zooi in veilige handen van je omnipotente vriendin. Maar wat leg je daar dan neer? Je seed in goud gehamerd? In een schrijn? Dragen we die dan ook rond op onze schouders in een optocht?
Tja, je weet het niet. Alles is mogelijk. En wat als je het ziet als soort van aandeel? Wat heb je dan eigenlijk? Een aandeel in een systeem om transacties mee vast te leggen? Is dat dan wat waard? Bitcoin was toch geld, of had in ieder geval de bedoeling iets in die richting te zijn? Of is het een anker om andere netwerken veilig te houden?
De vraag wat geld nou eigenlijk is, blijft moeilijk te beantwoorden. Een sociaal construct, dat weten we vrij zeker. En bitcoin? Die munt heeft wel een groot nadeel: je kunt er geen kandelaars van maken om je bij te lichten in donkere tijden.
Bitcoin is een reis. Een reis langs oude vragen waarop weer andere antwoorden komen. Een reis in een andere wereld. Een wereld met digitale data waaruit nieuwe ideeën voortkomen en oude ideeën nieuwe vormen krijgen. Bitcoin is onderdeel van die reis en laat al ruim een decennium de gemoederen niet onberoerd. Dat is toch heel wat voor een netwerk dat in essentie niets anders doet dan het met zeer grote zekerheid garanderen dat simpele transacties van A naar B altijd doorkomen.
Krijn Soeteman is tech- en wetenschapsjournalist en volgt bitcoin al sinds lange tijd. Hij is onder meer te vinden op Twitter.
Lees ook eerdere columns:
