DNB publiceert rapport over energieverbruik bitcoin (BTC)

Bitcoin kwam vandaag van alle kanten in de Nederlandse media onder vuur te liggen. De oorzaak? De vermeende excessieve CO2-uitstoot die bitcoin miners genereren.

Even vooraf: ook hier geldt het oude bitcoingezegde 'don't trust, verify'. Elke partij in dit soort verhalen heeft een eigen insteek en eigen belangen. Bitcoin heeft voor- en tegenstanders.

Koop gemakkelijk en snel Bitcoin bij Bitvavo. Ga aan de slag en betaal geen handelskosten voor je eerste aankoop tot €1.000 !

Daarvan zien sommigen een probleem in het energieverbruik van miners, een ander ziet vooral positiviteit in de groei van de miningkracht voor het netwerk van bitcoin.

'Onderzoek' van DNB

Oorzaak van de ophef is het rapport 'The carbon footprint of bitcoin' dat De Nederlandsche Bank (DNB) deze donderdagochtend publiceert. De centrale bank haalt de nieuwskoppen met de volgende conclusie:

"De totale CO2-voetafdruk van het Bitcoin netwerk steeg in 2020 met ongeveer 25%, terwijl het aantal transacties daalde met 6%."

Onder meer op nu.nl, Business Insider, Tweakers, het RD en tal van andere mediakanalen is deze conclusie klakkeloos overgenomen. "Eén transactie zou qua uitstoot gelijk staan aan dat van drie weken van een huishouden."

Maar waar hebben we het eigenlijk over?

Allereerst: het onderzoek is gedaan door Juan Pablo Trespalacios en Justin Dijk van de Nederlandsche Bank, in samenwerking met onder andere Alex de Vries. Laatstgenoemde is een bekende bitcoin criticaster, hij is vaak betrokken bij berichten over energieverbruik en bitcoin.

De hardgroeiende bitcoinindustrie wordt door de DNB gecontroleerd. Zij zijn namelijk de toezichthouder voor cryptobedrijven in Nederland.

Voor de duidelijkheid: de cryptosector levert de BV Nederland banen op. Elke broker of beurs die onder toezicht staat van de DNB zoekt nieuwe mensen. Ze dragen netjes alle mogelijke bedrijfsbelastingen aan de staat, terwijl de DNB ook nog ruim 100.000 euro aan jaarlijkse toezichtskosten in rekening brengt.

Daarnaast kun je je twijfels hebben over het feit dat een toezichthouder (centrale bank) zijn grootste concurrent (decentraal geld) moet reguleren én hierover rapporten moet publiceren. Enfin.

Claim in onderzoek

De claim die de onderzoekers doen is dat de totale CO2-uitstoot van het Bitcoin netwerk in 2020 met 25% is gestegen. Tegelijkertijd is het aantal transacties met 6% gedaald.

Ook zou Bitcoin 402kg aan CO2 per transactie (!) bijdragen aan het klimaat. Dat komt neer op ruim twee derde van de uitstoot van een gemiddeld Nederlands gezin per maand. Het rapport is hier terug te lezen.

De schrijvers zetten hun claims kracht bij met verschillende grafieken.

De Nederlandsche Centrale Bank legt uit hoe het Proof-of-Work consensusmechanisme veel elektriciteit vergt, om vervolgens een vergelijking te willen maken met conventionele betaalmethoden. Maar...

"It is however difficult to make a comparison with other cryptos and conventional payment methods."

Daardoor hebben ze het onderzoek als volgt gedaan: selectief. Er wordt een klein stapje gezet door de aanwezigheid van het Lightning Netwerk te erkennen, maar toch wordt dit niet meegenomen in de conclusie. Lightning is een laag bovenop bitcoin waar je op een andere manier transacties doet.

Er zijn vanuit een bitcoinbril enorm veel nuances aan te brengen. Hieronder stellen we er een aantal:

Nuance 1: transactie

Zoals bovenstaande tabel laat zien, neemt de DNB tweedelaagsoplossingen niet mee en kijkt het alleen naar de transacties die worden verwerkt ín de blockchain. Daardoor worden de volgende 'betalingen' niet meegenomen in de metriek:

1. (Micro)betalingen op Lightning, een netwerk dat schaalbaar is tot honderdduizenden (zo niet miljoenen) transacties per dag, zónder de blockchain te vervuilen. 
2. Custodial oplossingen, waarbij je bínnen een interne database een IOU van Bitcoin overdraagt zonder dat er iets in de blockchain verandert. Een voorbeeld daarvan is de handel bij cryptobeurzen als Binance. 
3. Transactie-batching: veel beurzen gebruiken een techniek genaamd batching om efficiënter om te gaan met de blockruimte. Met één transactie (met één input en honderden outputs) kun je dus erg veel betalingen doen.
4. Andere schaalbaarheidsoplossingen, sidechains zoals Liquid of Wrapped Bitcoin (op andere blockchains).

Puur afgaan op on-chain transacties, is dus foutief. Het ecosysteem is gebouwd op de blockchain, maar niet beperkt tot de blockchain. Als je dit wél zou meenemen, zou dit de uitkomst van het onderzoek drastisch veranderen. Er vinden meer waardetransacties plaats dan alleen op het netwerk van BTC zelf.

Nuance 2: Energie

Het onderzoek gaat over 2020, het jaar waarin er een enorme shift is geweest van het mining-landschap. Miners zijn vanuit China naar allerlei andere oorden getrokken.

In het rapport wordt het totale energiegebruik (dat in 2020 steeg tot een geschatte 70 TWh) gaan opdelen per land, met bijbehorende elektriciteitsmix en de daar bijbehorende geschatte uitstoot. Dat zou dan neerkomen op 45 MT aan CO2 per jaar (en 402 kg per transactie).

Echter, daarbij is de hele dynamiek van de miningindustrie platgeslagen.

• Ja, miners gebruiken veel elektriciteit.
• Nee, miners stoten niet per definitie veel CO2 uit.

Je kunt energiegebruik in een land niet 1-op-1 doortrekken naar de energiemix van de mining-industrie. In een eerder artikel hebben we deze dynamiek als eens gedetailleerd uitgelegd. Dit geven ze zelf ook toe:

"Using national totals represents a limitation to the model given that mining operations have shown seasonal concentrations within specific territories and provinces, in which the local electricity mix differs from the national average."

Hoe werkt de dynamiek in de miningindustrie precies? Kort gezegd:

1. Bitcoin miners zoeken de goedkoopste energie (want het is hun grootste kostenpost).
2. Bitcoin gebruikt daarom vaak energieoverschot of illiquide potentiële energie.
   
3. Dit is regelmatig 'groene' energie, waardoor Bitcoin juist een financiële incentive biedt voor renewables.
4. Bitcoin zorgt voor stabiel energiesysteem, als achtervang ten tijde van piekopbrengst (bij zonne- en windenergie).
   
5. Energie op zichzelf is niet schaars, maar het transport en de opslag is moeilijk. Het gebruik an sich moet dus niet het probleem zijn, maar eerder waar deze elektriciteit vandaan komt en van wie dit wordt 'afgepakt'. Bitcoin mining zit echter in een hele andere markt, omdat het niet locatie-afhankelijk is).

Daarnaast is de energiemix van Bitcoin mining stukken schoner dan die van de niet-Bitcoin-wereld.

Naar schatting komt 67,6% van de energie van de Bitcoin Mining Council uit groene bronnen, terwijl dit wereldwijd rond de 56% zou schommelen. Vergelijkbaar met Nederland is dat erg veel. Ons kikkerlandje draait op slechts 25% groene stroom.

Het laat mooi zien hoe Bitcoin mining juist een aanjager is van een duurzame energiemix. Of het in ieder geval kán zijn. Het biedt energieleveranciers altijd een afnemer van hun energie.

Zo concludeerde ARK Invest vorig jaar ook al in een onderzoek: "Bitcoin is key to an abundant, clean energy future."

Bitcoin brengt nieuw paradigma

In bovenstaand artikel gaan we ook verder in op een aantal meer filosofische thema's. Een aanrader om die erbij te pakken voor meer diepgang over dit thema. Daar lees je onder andere meer over de volgende punten:

1. Inflatie is verspilling van menselijke energie en tijd en dus is schaars geld ook wat waard.
   
2. Wie bepaalt wat verspilling is, en waarom?
   
3. Kosten van alternatief geld: de petrodollar is ook niet schoon.
4. Low time preference: energie besparen doordat je visier op lange termijn kan.
   
5. Warmte van mining als restproduct inzetten in plantenkassen.

Je zou dus zelfs kunnen stellen dat het minen juist veel goede dingen teweeg kan brengen voor de wereld.

Het wakkert innovatie in de groene sector aan, het gebruikt illiquide en ongebruikte energie en Bitcoin an sich kan ook een grote impact hebben op de manier waarop de samenleving werkt. Hiervoor heb je wel een filosofische pet en een (groene) bitcoin-bril nodig.

Het onderzoek van de DNB is dus incompleet (zoals ze zelf erkennen), maar de conclusie wordt wel heel stellig gepresenteerd (en klakkeloos in de media overgenomen).

Wil je op de hoogte blijven over alle ontwikkelingen? Kom dan eens langs in onze Telegram chat, en download ook vooral onze Android Nieuws app of iOS Nieuws app!