Column: Een lichtende toekomst
Afgelopen vrijdagavond voltrok zich in TivoliVredenburgt een schouwspel voor mijn ogen bedacht door iemand beïnvloed door synestheten, mensen die kleuren zien bij geluid en soms ook geluid horen bij kleuren. Het was een werk met een volledige orkestbezetting vervolmaakt met een lichtorgel. Het lijkt wel een soort ambilight, grapte ik bij aanvang van het stuk.
Het stuk ‘Prométhée, le poème du feu’ schreef Aleksandr Skrjabin in 1911, 110 jaar geleden. Het was een interessante tijd waarin ontzettend veel technische vernieuwingen het leven in korte tijd sterk veranderden, van water- en de eerste gasnetten en uiteraard elektriciteit voor de massa. De gloeilamp, uitgevonden midden jaren 70 van de negentiende eeuw, was praktisch nog niet eens ‘klaar’ aangezien de toepassing van wolfraam als gloeidraad pas in 1910 werd bedacht.
Toch bedacht deze Rus Skrjabin een muziekstuk met gekleurd licht. Hij componeerde zelfs de ‘noten’ voor het lichtorgel, zonder dat hij dit technisch op dat moment ooit zou hebben kunnen uitvoeren. De noten zelf zijn gewoon speelbaar op een pianootje. Hoe simpel kan het zijn? Een beetje klusser kan dit nu zelf wel bouwen met een Raspberry Pi, een oud elektrisch pianootje en een schare ledlampen die van kleur kunnen veranderen.
In Skrjabins tijd kon dat in ieder geval niet. Hij woonde overigens niet in Rusland toen hij dit allemaal voor ogen zag. Misschien zou je hem zelfs kunnen vergelijken met een ‘digital nomad’ van nu: hij reisde met behulp van een rijke mecenas door Zwitserland, Italië, Frankrijk, België en de Verenigde Staten. Een reis, wonen op andere plekken, zal zeker bijgedragen hebben aan bepaalde nieuwe ideeën voor de componist. Ideeën die zelfs toen in feite onuitvoerbaar waren.
Het deed me sterk denken aan onze tijd. Uiteraard is het makkelijk parallellen te verzinnen als ze je uitkomen. Het gaat er ook niet om of deze man zelf echt synestheet was, vermoedelijk niet, maar om mijn gevoel bij het stuk zelf, de projectie van onze tijd op wat ik daar meemaakte. Bombastisch, groots, overweldigend en dan ook nog het hele kleurenspectrum erbij dat steeds een stukje interessanter werd. De noodzaak voor de kunsten in de breedste zin van het woord om zaken een stap verder te brengen. Cultuur om het een plaats te geven, om het in te bedden. Zonder al die zaken is licht maar licht en vooral praktisch.
GPU’s zouden nooit zo snel zijn doorontwikkeld als de vraag er niet was om onze computerspellen nog mooier en realistischer op het scherm te tonen. En later bleken die dingen heel praktisch voor andere zaken, zoals het minen van je favoriete muntje.
Het een maakt het ander mogelijk. Dingen die je niet van te voren had kunnen bedenken. Nu is dat voor bitcoin de introductie van Taproot. Segwit maakte al veel nieuws mogelijk, maar dit is de opmaat naar onbekende mogelijkheden. Dingen waar nog niemand direct aan gedacht heeft om ze te bouwen. En dat allemaal geworteld in de bitcoinblockchain. Tja, wat een beetje licht in duisternis al wel niet kan oproepen aan gedachten.
